Bách hợp (Phần 1)

ĐẶC ĐIỂM HOA BÁCH HỢP

Bách hợp thuộc họ Bách hợp, là cây thân cỏ sống lâu năm, có lịch sử trồng ở Trung Quốc hơn 2000 năm. Bách hợp có nguồn gốc từ Trung Quốc, các tỉnh Vân Nam, Quý Châu, Tứ Xuyên, các tỉnh từ phía Bắc đến vùng núi Trường Bạch, các tỉnh duyên hải phía đông cho đến Cam Túc đều có trồng loại hoa này. Trên thế giới tổng cộng có khoảng 100 chủng. Trung Quốc có khoảng 40 chủng, trong đó có rất nhiều loại nổi tiếng.

Bách hợp có gốc củ hành, mọng, bên ngoài không có lớp màng. Thân thẳng, không phân cành, lá mọc đơn, hình kim to bản hoặc hình dải dài, gân lá song song. Hoa mọc đơn hoặc mọc thành chùm. Hoa to, có hình loa kèn, hoa có 6 cánh. Hoa có màu trắng, phấn, cam, đỏ cam, tím..., cũng có giống có hoa xen kẽ nâu. Hoa có hương thơm. Mùa hoa khoảng tháng 6-8.

Bách hợp có rất nhiều loại giống: Các giống trồng chủ yếu có:

• Xạ hương bách hợp: Còn có tên gọi Thiết bao bách hợp, Long nha bách hợp. Củ nhỏ, gần giống hình cầu, thân cao khoảng 50-100cm, nhẵn, màu xanh. Lá nhiều, mọc so le, hình kim to bản đầu nhọn, hoa có màu trắng sáp, hình loa kèn, đường kính của hoa khoảng 12-15cm, có mùi thơm ngọt nồng. Vùng phía Nam, phía đông và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc trồng loại hoa này được trồng rất phổ biến, là loại giống thích hợp nhất cho việc trồng để cắt lấy hoa.
• Bách hợp: Cây cao khảng 70-150cm. Lá mọc so le, hình kim to bản đầu nhọn. Hoa mọc thành chùm với khoảng 3-4 bông, hình loa kèn, đài ngắn, màu trắng sữa, rất thơm. Có nguồn gốc ở vùng Tây Nam và vùng Đông Nam, và các tỉnh Hà Nam, Hà Bắc, Thiểm Tây, Cam Túc...
• Vương bách hợp: Cây cao 100-160cm. Nhiều lá, phiến lá dài hẹp. Hoa màu trắng, đoạn trên mép và uốn ra ngoài, đài hoa phía trong có màu vàng trắng, có hương thơm. Có nguồn gốc ở các tỉnh Tứ Xuyên, Vân Nam thuộc Trung Quốc sống khỏe, khả năng thích ứng cao, là một giống có phẩm chất tốt, dễ trồng.
• Xuyên bách hợp: Cây cao 100-200cm, có lông thưa. Nhiều lá, mọc dầy, có hình cải. Hoa có 2-20 bông, xếp thành cụm, có màu vàng cam đến đỏ cam, hoa rũ xuống dưới, cánh hoa uốn cong ra phía ngoài, đường kính của hoa khoảng 10-12cm, có nguồn gốc ở vùng Tây Nam và Tây Bắc Trung Quốc.
• Quyển Đan: Còn được gọi là Nam kinh bách hợp. Cây cao 70-150cm, có lông thưa. Lá hình kim to bản đầu nhọn, ở nách lá có chồi màu đen tím. Nhiều hoa, có khoảng 3-20 bông hoặc nhiều hơn, có màu đỏ cam, bông hoa rũ xuống, cánh hoa uốn cong ra ngoài, có đốm trắng màu tím đen. Loài hoa này được trồng phân bố ở hầu hết các tỉnh của Trung Quốc, chịu được rét và đất hơi có tính chua, có thể sinh trưởng trong điều kiện nhiều ánh nắng, là giống chủ yếu trồng để ăn.
• Sơn đan: Cây cao 30-60cm. Lá hình dải hẹp, chùm hoa mọc hướng lên trên, hình sao, đường kính hoa 2,5-5cm, không uốn cong. Hoa màu đỏ, không có đốm chấm. Khả năng thích ứng cao, có thể trồng trong chỗ râm.
• Lan châu bách hợp: Là một biến chủng của Xuyên bách hợp. Cây cao khoảng 1m. Nhiều hoa, mỗi một cành hoa có khoảng 10-15 bông, những cành nhiều có thể lên đến 30-40 bông. Có nguồn gốc ở tỉnh Cam Túc- Trung Quốc là giống ăn được có chất lượng giống tốt, rất nổi tiếng trong và ngoài nước.
• Cát tử bách hợp: Cây cao 120-200cm. Hoa màu trắng, bên ngoài có màu tím nhạt, có mùi hương. Được trồng ở độ cao 1.000-1.500m so với mực nước biển ở vùng Tây Nam-Trung Quốc. Có thể trồng được trong bóng râm.
• Hồ bắc bách hợp: Còn có tên là Hưởng lợi bách hợp. Cây cao 60-120cm, lá phần trên có hình lông chim, dài từ 3-4cm, lá mọc sát nhau, không có cuống. Lá phía dưới có hình kim to bản đầu nhọn, dài 7-15cm, mọc lẻ tẻ, có cuống ngắn. Có 6-12 bông, màu vàng cam có lốm đốm các chấm nhỏ màu nâu đỏ, không có mùi thơm. Có nguồn gốc tại các tỉnh Hồ Bắc, Tứ Xuyên, Quý Châu... thuộc Trung Quốc.
• Mao bách hợp: Có tên là Hưng yên bách hợp. Cây cao 30-90cm, có lông trắng mềm. Lá hình kim nhỏ, hoa có 2-6 bông, hướng lên phía trên, màu đỏ son, ở giữa có các chấm màu tím sẫm, khả năng thích ứng cao. Có nguồn gốc ở các vùng đông bắc Trung Quốc và các nước Nhật Bản, Triều Tiên, Mông Cổ...

                             

Các giống của Bách hợp rất phong phú, phân bố rộng, điều này khiến những giống bách hợp khác nhau có tập tính sinh sống khác nhau. Tuy nhiên, phần lớn các giống bách hợp là ưa không khí lạnh, ẩm, ưa môi trường bán râm. Có khá nhiều giống bách hợp ưa đất hơi chua, nhiều mùn và thoát nước tốt. Do đó, có rất nhiều giống có xuất sứ từ rừng núi, đa số chúng đều chịu được rét, không chịu được nóng. Có một số giống như Lan châu bách hợp, Quyển đan, Vương bách hợp có khả năng thích ứng cao, có thể chịu được đất tính kiềm và đá vôi. Quyển đan, Hồ bắc bách hợp tương đối ưa sáng, có thể trồng được nơi nhiều ánh sáng. Tuy nhiên, xạ hương bách hợp do khả năng thich ứng kém nên đất có tính chua.